Ontdek de Veerse Toren

In het hart van een van de mooiste en meest aantrekkelijke toeristische gebieden van Nederland staat de watertoren van Raamsdonksveer. Een indrukwekkend rijksmonument en, dankzij zijn hoogte en ligging aan knooppunt Hooipolder (kruising A27 en A59), een bekend herkenningspunt in Noord-Brabant.

Bekijk de video

De watertoren van Raamsdonksveer, in de volksmond de 'Veerse Toren', is één van de meest gewaardeerde nog bestaande watertorens in Nederland. Gebouwd in 1925, in opdracht van N.V. Waterleiding Maatschappij Noord-West-Brabant, naar ontwerp van ir. Hendrik Sangster, die in de jaren ’20 en '30 meerdere watertorens ontwierp.

De watertoren is 43,85 meter hoog en heeft een cilindervormig waterreservoir van 300 m³. Het gebouw heeft een betonnen skelet en een oorspronkelijk roodbakken bakstenen vulling/bekleding, die later is bepleisterd. De kenmerkende stijlelementen zijn van het expressionisme en de art deco, die Sangster in deze jaren toepaste.

In 2024 beleeft de Veerse Toren zijn 100-jarig jubileum. Een bijzondere mijlpaal. Zo overleefde de toren de massale verwoesting van watertorens tijdens de tweede wereldoorlog. In 1945 was het reservoir bezaaid met granaat inslagen. Deze schade kon gelukkig worden gerestaureerd.

Ook na de oorlog was zijn voortbestaan niet vanzelfsprekend. Vanwege slijtage moest in 1969 drastisch worden ingegrepen. Een deklaag van cement werd aangebracht en veel karakteristieke elementen gingen verloren. Na 45 jaar dienst werd de toren uit functie genomen.

Een nieuwe bestemming bleek moeilijk te vinden. De toren stond 20 jaar leeg. Dit leidde tot achterstallig onderhoud en ernstige waterschade. Sloop werd overwogen. Rond 1990, na een grondige renovatie, werd de toren in gebruik genomen door kunstuitleen Business Art Service.

Al bijna 100 jaar is de Veerse Toren een geliefd gebouw en herkenningspunt in Brabant. Een rijksmonument met cultuur- en architectuurhistorische waarde. Ontdek meer in De Bouwgeschiedenis en onderstaande historische foto's.

1875
De toekomstige omgeving van de watertoren. Op een zandrug tussen zeekleigronden (west) en veen (oost). Binnen de Eendrachtspolder - St. Antoniepolder aan een dijklichaam, onderdeel van de Napoleonroute Parijs-Amsterdam. Later tracé tramlijn Oosterhout-Keizersveer. Bron: Kadaster Topotijdreis.
Hendrik Sangster
Ir. Hendrik (Han) Sangster (1892-1971) was ingenieur bij de Waterleiding Maatschappij en ontwierp in de eerste helft van de twintigste eeuw diverse watertorens. In de periode 1924-1927 ontwierp hij in een expressionistische stijl met art-deco invloeden. Zijn werk trok in binnen- en buitenland grote belangstelling. De watertoren van Raamsdonksveer behoort tot zijn belangrijkste werken. Bron: Wendingen - Platform voor de Amsterdamse School.
1924
Originele aanvraag van de bouw van de watertoren in Raamsdonksveer. Bron: Regionaal Archief Tilburg.
1924
Originele tekeningen behorend bij het bestek van de bouw van de watertoren in 1925, in opdracht van N.V. Waterleiding Maatschappij Noord-West-Brabant. Klik hier voor PDF document in hoge kwaliteit. Bron: Regionaal Archief Tilburg.
1925
Bekisting van de koepel van de watertoren in Raamsdonksveer. Bron: De Ingenieur 43, no 4, pagina 40, 1928.
Watertoren van Raamsdonksveer in de steigers. Uit: "Over den Bouw van Watertorens", Polytechnisch Weekblad 1926, pagina 488.
1928
Watertoren te Raamsdonksveer. Vooraanzicht vanaf de oude weg. Bron: De Ingenieur 43, no 4, pagina 37, 1928.
Watertoren Raamsdonksveer gezien aan de achterzijde omstreeks 1926. Uit: "Over den Bouw van Watertorens", Polytechnisch Weekblad 1926.
Watertoren te Raamsdonksveer. Bron: Gedenkboek 'Drinkwatervoorziening van het platteland in Noord-West Brabant 1924-1949', uitgegeven ter gelegenheid van het zilveren jubileum van N.V. Waterleiding-Maatschappij "Noord-West-Brabant" te Oudenbosch. Klik hier voor deze afbeelding als PDF document.
Watertoren te Raamsdonksveer. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
Watertoren te Raamsdonksveer. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
1935
Historische kaart uit 1935, waarop de in 1925 opgerichte watertoren voor het eerst wordt vermeld. De watertoren is in deze tijd een baken in de open polder. Bron: Kadaster Topotijdreis.
Watertoren te Raamsdonksveer. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
Watertoren te Raamsdonksveer. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
Ca. 1945
De Oosterhoutseweg in de jaren ’50. Gefotografeerd in de richting van de Willemsbrug over de rivier de Donge. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
Oude gemeentehuis aan het Heereplein in Raamsdonksveer. Architect Hendrik Sangster ontwierp de nieuwe gevel. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
1953
De watertoren ten tijde van de watersnoodramp. Fotograaf: J. de Bont. Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, objectnummer WAA82924.
1953
De watertoren ten tijde van de watersnoodramp. Fotograaf: J. de Bont. Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, objectnummer WAA82925.
1953
Raamsdonkveer tijdens wateroverlast met inwoners, bus van ZSM en watertoren op de achtergrond. Bron: Stadsarchief Breda, collectie BBA, identificatienummer bba02043.
Ansichtkaart Raamsdonksveer vanuit de lucht. Periode 1960-1980. De watertoren staat geheel rechts aan de rechte Napoleonroute. Bron: Ansichtkaartenbeurs.nl, kaart b_4069.
Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
Pieter Zijlmans voor de ingang van de watertoren. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
1969
Historische kaart van 1969. Zichtbaar is de aanleg van de A27 en A59. De open polderstructuur versnippert en de wegenhiërarchie verschuift. Nieuw is de zandput langs de Donge. De watertoren is nu ingebouwd tussen de snelweg, de zandput en de Oosterhoutseweg. Bron: Kadaster Topotijdreis.
Aanleg van het kunstwerk over de nieuw aan te leggen A59. De oude loop van de Oosterhoutseweg en de huizen langs de weg die later worden afgebroken zijn nog zichtbaar. Achter de watertoren de contouren van de zandput. Bron: Stichting Veers Erfgoed.
Aanleg van het kunstwerk over de nieuw aan te leggen A59. De oude loop van de Oosterhoutseweg en de huizen langs de weg die later worden afgebroken zijn nog zichtbaar. Achter de watertoren de contouren van de zandput. Bron: Stichting Veers Erfgoed.
1969
Transformatie tekeningen van de restauratie in 1969. Hierbij werd de toren voorzien van een deklaag van cement en gingen veel karakteristieke elementen verloren. Kort daarna werd de toren buiten functie gesteld. Bron: Veerse Toren
De watertoren gezien vanaf de overkant van de zandput. Bron: Stichting Veers Erfgoed in Raamsdonksveer.
1980
Watertoren Raamsdonksveer d.d. 29-09-1980. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19800929029.
1981
De watertoren in 1981, in gerestaureerde en bepleisterde staat. Fotograaf: Bert Booden.
1981
De watertoren in 1981, in gerestaureerde en bepleisterde staat. Fotograaf: Bert Booden.
1983
Watertoren aan de zandput in Raamsdonksveer d.d. 18-03-1983. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19830218034.
1987
Christophe Vroom voor watertoren Raamsdonksveer d.d. 14-05-1987. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVGJVG19870514021.
1987
Bouwproject Business Art Service d.d. 03-12-1987. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19871203046.
1988
Watertoren Raamsdonksveer in de steigers d.d. 11-04-1988. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19880411012.
1989
Watertoren Raamsdonksveer d.d. 16-01-1989. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19890116088.
1990
Watertoren Raamsdonksveer met kerstversiering d.d. 14-12-1990. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19901214025.
1991
Watertoren Raamsdonksveer d.d. 26-03-1991. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19910326018.
1991
Plattegrond van de aanbouw van kantoor, expositieruimte en opslag. Bron: Business Art Service.
1994
Zandwinput bij watertoren Raamsdonksveer in 1994. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19940308046.
1996
Watertoren en eerste bijgebouwen, in gebruik door kunstuitleen Business Art Service. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Fotograaf: J.P. de Koning
Watertoren en bijgebouwen, in gebruik door kunstuitleen Business Art Service.
1999
Uitbreiding Business Art Service bij watertoren te Raamsdonksveer d.d. 21-05-1999. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG19990521011.
2001
Wethouder D. van Bruggen arriveert met Rolls Royce bij de watertoren d.d. 24-05-2001. Rechts op de foto de conservator van het automobielmuseum dhr. P. Kort die de Rolls Royce ter beschikking had gesteld. Links vooraan dhr. D. Polak, eigenaar van de watertoren. Fotograaf: BN De Stem, Johan van Gurp. Bron: Stadsarchief Breda, identificatienummer JVG20010524007.
2003
Na de aanbouw van meer kantoor- en expositieruimte en een ondergrondse opslag voor kunstwerken. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Fotograaf: Loek Tangel
2016
De bussen van Kunst.nl, voor de watertoren. Bron: Business Art Service.
2016
Watertoren Raamsdonksveer. Fotograaf: Johan de Ruijter. Winnaar kerstkaartwedstrijd 2016. Bron: Gemeente Geertruidenberg.
2019
Bijna 30 jaar was de watertoren in gebruik van Business Art Service. Sinds het najaar van 2019 staat de toren weer (grotendeels) leeg. Bron: Business Art Service.
2020
De watertoren in de huidige staat. Foto d.d. 20-01-2020. Bron: Veerse Toren.
2020
Originele buizenstelsel en trap, beide nog aanwezig. Aansluiting op het waterreservoir bovenin de toren. Bron: Herbestemmingsonderzoek, Hylkema Erfgoed, 2019.
2020
Kaart van 2020. De watertoren is ingebouwd tussen de snelweg, de zandput en de Oosterhoutseweg. Bron: Kadaster Topotijdreis.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
De watertoren is een rijksmonument. Klik hier voor de registratie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Watertorens van Hendrik Sangster
Andere watertorens ontworpen door ingenieur Hendrik Sangster, op één na verwoest in WOII of gesloopt. Bron: Herbestemmingsonderzoek, Hylkema Erfgoed, 2019.
Watertorens van Hendrik Sangster
Andere resterende watertorens ontworpen door ingenieur Hendrik Sangster. Een aantal torens is herbestemd. Bron: Herbestemmingsonderzoek, Hylkema Erfgoed, 2019.
Watertorens van Hendrik Sangster
Andere watertorens ontworpen door ingenieur Hendrik Sangster, op één na verwoest in WOII of gesloopt. Bron: Herbestemmingsonderzoek, Hylkema Erfgoed, 2019.
Stuur ons uw foto of videomateriaal
info@veersetoren.nl

De aanpak van knooppunt Hooipolder vanaf 2023 plaatst de watertoren in nieuw perspectief. De naastgelegen op- en afrit komt te vervallen, waardoor het monument weer de ruimte krijgt en prachtig komt te liggen aan het water van natuur- en recreatiegebied de Veerse Plassen.

Dit vooruitzicht was voor gemeente Geertruidenberg in 2017/2018 aanleiding om de watertoren op te nemen in haar ontwikkelvisie voor dit gebied. De wens is om de watertoren in ere te herstellen, beleefbaar te maken en in te zetten als vliegwiel voor de regio, als hotel-restaurant en Toeristisch Overstap Punt (TOP).

Geertruidenberg, vestingstad aan de Biesbosch, ligt in het hart van één van de toeristisch meest aantrekkelijke gebieden van Nederland. De regio biedt een reeks (inter)nationale topattracties en wordt jaarlijks bezocht door miljoenen mensen uit binnen- en buitenland.

Naast Nationaal Park de Biesbosch, één van de meest gewaardeerde beschermde natuurgebieden, zijn in de omgeving bekende hotspots te vinden zoals De Efteling (minder dan een kwartier rijden), Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen en Safaripark de Beekse Bergen.

Geertruidenberg, vestingstad aan de Biesbosch
Historische markt. Bron: VVV Geertruidenberg, Vestingstad aan De Biesbosch
Nationaal Park de Biesbosch
De Biesbosch in de vroege ochtend. Bron: Biesbosch.net
Nationaal Park de Biesbosch
Schotse Hooglanders. Bron: timbiesbosch.blogspot.com
Nationaal Park de Biesbosch
Ongerepte natuur. Bron: Rondvaartbedrijf Zilvermeeuw
Nationaal Park De Biesbosch
Rondvaart door de Biesbosch. Bron: www.belevenissen.nl
Nationaal Park de Biesbosch
Er leven bijna 300 bevers in de Biesbosch. Ze zijn herkenbaar aan hun bruine vacht en platte staart. Bron: EOSZINE
Nationaal Park de Biesbosch
Genieten op- en langs het het water. Bron: Happy Boats de Biesbosch
Attractiepark de Efteling
Een van de oudste en meest bezochte attractieparken ter wereld. Bron: tours-tickets.com
Attractiepark de Efteling
Een van de oudste en meest bezochte attractieparken ter wereld. Bron: www.efteling.com
Golfpark De Loonsche Duynen
18-holes vol waterpartijen, bunkers en bossen. Bron: www.golfparkdeloonscheduynen.nl
Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen
Een van de grootste stuifzandgebieden van West-Europa. Bron: Natuurmonumenten
Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen
Bos, heide en vooral veel zand. Bron: Reisgenie
Mountainbike routes
Sportief genieten. Bron: Stichting MTB Tracks Oosterhout
Safaripark de Beekse Bergen
Een unieke ervaring voor jong en oud.Bron: Safaripark de Beekse Bergen
Safaripark de Beekse Bergen
Oog in oog met wilde dieren. Bron: Safaripark de Beekse Bergen
Duiken
De onderwaterwereld van de Nionplas bij de watertoren. Bron: duikeninbeeld.tv
Toeristische kaart
Centraal ten opzichte van Breda, ‘s-Hertogenbosch en Gorinchem. Dichtbij diverse (inter)nationale toeristische attracties.

Knooppunt Hooipolder is bekend van de dagelijkse filemeldingen. De kruising van de A27 (Utrecht - Antwerpen) en A59 (’s-Hertogenbosch- Zonzeel) kampt al lang met sterk groeiende verkeersintensiteit. De nog aanwezige stoplichten op de A59 helpen daar niet bij.

Vanaf 2023 wordt het knooppunt aangepakt. De A27 wordt verbreed en er komt een verbindingsboog van de A59 naar de A27 richting Utrecht. Afrit 34 bij de watertoren vervalt. Het tracé is definitief vastgesteld en de werkzaamheden starten in 2023, drie jaar eerder dan gepland.

Huidige situatie
Bron: Interactieve tracékaart van Rijkswaterstaat
Na de werkzaamheden
Bron: Interactieve tracékaart van Rijkswaterstaat
Na de werkzaamheden
Bron: Interactieve tracékaart van Rijkswaterstaat
Na de werkzaamheden
Bron: Interactieve tracékaart van Rijkswaterstaat
Planning
Bron: Rijkswaterstaat
Visualisatie verbetering knooppunt Hooipolder
Visualisatie van de verbetering van knooppunt Hooipolder.Bron: Rijkswaterstaat.

Direct naast de watertoren ligt een natuurgebied, gekenmerkt door twee grote plassen, de ‘Nionplas’ en de ‘put van Caron’. Tussen deze plassen stroomt het riviertje de Donge, dat iets verderop uitmondt in Nationaal Park de Biesbosch.

Al lang bestaat de wens om de natuurbeleving en recreatiemogelijkheden in dit gebied te vergroten, zowel voor bewoners als toeristen en passanten. Komende jaren zal de door gemeente Geertruidenberg hiervoor opgestelde ontwikkelvisie worden verwezenlijkt.

De Veerse Plassen
Luchtfoto van de Veerse Plassen. Links de Nionplas en rechts de Put van Caron. Linksboven de watertoren, direct aan het knooppunt Hooipolder. Bron: Rijkswaterstaat
De Veerse Plassen
De Veerse Plassen, gefotografeerd in de richting van Oosterhout, vanuit een luchtballon. Bron: Pascal Hendriks
Ontwikkelvisie gemeente
Ligging van het plassengebied in de omgeving. Bron: Ontwikkelvisie gemeente Geertruidenberg, Google Maps
Ontwikkelvisie gemeente
Geleding plassengebied, met aanduiding van intensieve en extensieve zones. Bron: Ontwikkelvisie gemeente Geertruidenberg
Ontwikkelvisie gemeente
Bron: Ontwikkelvisie gemeente Geertruidenberg

De eerste uitwerking voor de restauratie en transformatie van de watertoren tot hotel-restaurant werd begin 2019 gepresenteerd aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Monumentenhuis Brabant en provincie Noord-Brabant. Sindsdien hebben de plannen steeds meer vorm gekregen.

Cultuurhistorische en landschappelijke waarden, waaronder de bij de watertoren gelegen Napoleonroute, worden in ere hersteld en versterkt. De omgeving wordt ingericht als Toeristisch Overstappunt (TOP), een startpunt voor de mooiste plekken in de regio.

De plannen omvatten de hoogwaardige restauratie en transformatie van de watertoren tot entree, vergaderzalen en een skybar met 360 graden uitzicht over de regio en Biesbosch. Aan het water worden twee vleugels gerealiseerd die de plas omarmen, met kamers, restaurant, vergaderzalen en terras.

De restauratie en de nieuwbouw lopen parallel met het werk van Rijkswaterstaat aan knooppunt Hooipolder. De opening is in 2025 en markeert het 100-jarige jubileum van de watertoren.

Projectpartners: BRO (regie, ruimtelijke ordening, landschapsarchitectuur), ASK Architecten (architectuur), Bureau Vlaardingerbroek (architectuur), Ginder (advies) en Forvalue (advies).